GEBUKT ONDER HET LEENSTELSEL
De student is anno 2018 zelf verantwoordelijk voor de bekostiging van een studie in het hoger onderwijs. De druk voor de student de juiste studie te kiezen is daardoor steeds groter geworden. In veel gevallen ondersteunen ouders hun kinderen financieel. Een studie niet afmaken en een andere studie kiezen, brengt kosten met zich mee. Dit kan een enorme druk op de jongeren en de ouders leggen en het blijkt dat de studiestress toeneemt.
Studiedruk
Loopbaanbegeleiders, vakbonden en studenten zien dat er veranderingen zijn opgetreden sinds het leenstelsel is ingevoerd. “Ik denk dat je dat echt wel kunt zeggen dat de druk op jongeren steeds hoger is. Het is ook een combinatie geweest tussen de recessie waar we mee te maken hebben gehad en tegelijkertijd het nieuwe leenstelsel”, aldus loopbaancoach Anton de Vries.
Bestuurslid Louise van Broekhoven van het Interstedelijk Studenten Overleg hoort soortgelijke berichten. “Ik denk dat studenten steeds meer druk voelen om in een keer de juiste studie te kiezen. Ze zijn bang om een foute keuze te maken. Door dit leenstelsel bestaat de kans dat studenten een opleiding afmaken die zij eigenlijk niet leuk vinden of die toch niet bij hen past. Met het risico dat ze werk vinden in de sector waar ze het uiteindelijk niet erg naar hun zin hebben.”
Onderzoek door docent en onderzoeker Jolien Dopmeijer onder 3000 studenten van Hogeschool Windesheim wijst uit dat de prestatiedruk onder studenten in een jaar tijd is opgelopen van 62% naar 68,9%.
Daniël Wagelaar is student journalistiek en ervaart tijdens zijn studie regelmatig hoge druk om zijn studie te behalen. Bekijk hoe hij deze druk probeert te beheersen:
"Ik denk dat studenten steeds meer druk voelen om in een keer de juiste studie te kiezen. Ze zijn bang om een foute keuze te maken."
Werken of schulden
Door de vervanging van de basisbeurs naar het leenstelsel loopt de gemiddelde schuld van de jonge student op naar 23.000 euro. Veel studenten proberen te voorkomen dat zij met een torenhoge schuld blijven kampen door een baantje naast hun studie te nemen. Uit onderzoek van het NIBUD blijkt dat studenten steeds meer uren gaan werken. Waar studenten in 2015 gemiddeld 15 uur naast hun studie werkten, liep dat in 2017 op naar maar liefst 17 uur.
Studente Tinka van der Voort heeft altijd zelf haar studie moeten bekostigen. Het bleek lastig maandelijks rond te komen. Daarom is ze tijdens haar studie Small Business en Retail Management haar eigen bedrijf gestart. Enerzijds is zij zo in staat in haar levensonderhoud te kunnen blijven voorzien. Anderzijds houdt zij daardoor minder tijd over voor haar studie. Zie hoe Tinka de balans zoekt tussen werken en studeren.
Studenten hebben verschillende redenen om naast studie een bijbaan te hebben. “Werken naast je studie hoeft helemaal niet een negatief effect te hebben maar wel als je je een slag in de rondte moet werken om rond te kunnen komen,” zegt Van Broekhoven.
Studeren en financiën
Het is april 2015 en student David Tijnagel twijfelt nog steeds. Gaat hij werken of gaat hij verder studeren? Die keuze houdt hem al langere tijd bezig. Net als de vraag hoe hij dan zijn woonsituatie zal bekostigen. Tijdens zijn mbo-studie kreeg hij maandelijks 70 euro studiefinanciering en vielen zijn vaste lasten wel mee.
Met het leenstelsel dat van kracht is zal hij bij doorstuderen minder kunnen bijverdienen en gaat hij schulden opbouwen. Het is voor David die uiteindelijk besluit om verder te studeren dan ook niet gemakkelijk om maandelijks rond te komen. Toch besluit hij uit huis te gaan. “Ik vind het heel belangrijk dat je op kamers gaat en dat je op jezelf gaat wonen want je leert daar gewoon heel veel van. En je ontwikkelt jezelf daar ook mee. Ik ken nog een paar vrienden van mij die het liefst dan gewoon thuis blijven, vanwege de kosten”, vertelt David.
David vervolgt “Het sociale leenstelsel heeft wel veel veranderd, het bracht veel met zich mee. Want je moet over heel veel dingen gaan nadenken. Wil ik wel lenen? Want uiteindelijk brengt het wel weer schulden met zich mee, wil je daarmee beginnen?”
"Ik ken nog een paar vrienden van mij die het liefst dan gewoon thuis blijven, vanwege de kosten."
Alternatieven/ oplossing
Doordat de rente op de lening die de studenten moeten terugbetalen op dit moment 0,0 procent is, lenen met name jongeren die op kamers zitten het maximale bedrag bij.
Merkwaardig gegeven is dat maar liefst 73% van de studenten niet weet hoeveel ze nodig hebben om rond te komen.
Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO), het overheidsorgaan dat studiefinanciering regelt, zou meer moeten doen om studenten te informeren. “Ga ook op mbo-scholen betere voorlichting geven zodat studenten weten tegen welke voorwaarden ze lenen”, aldus Van Broekhoven.
Zijn er alternatieven voor het leenstelsel of zijn de gebreken daarvan op te lossen?
Veel politieke partijen en studentenorganisaties zijn kritisch over het sociale leenstelsel en zien dit het liefst weer verdwijnen.
Daar zegt Van Broekhoven het volgende over: “In theorie zien wij de basisbeurs graag terugkeren. Maar een andere tussenoplossing is bijvoorbeeld het verbreden van de aanvullende beurs. Dat is ook iets wat wij heel graag willen zien. Dus dat meer studenten aanspraak kunnen maken op de aanvullende beurs. Dat zou ook een mooie oplossing zijn en wellicht ook iets voor de toekomst.”
Marieke Herwijer van het Studenten Overleg Orgaan Zwolle is het eens met
van Broekhoeven. Naast betere voorlichting geven moet ook de landelijke politiek
actie ondernemen. “Qua regel- en wetgeving is het belangrijk dat er een manier
wordt gezocht en uitgevoerd waarin de student niet de dupe is van bepaalde
wetgeving en gewoon in een studententijd –al is het maar 3 of 4 jaar- financieel
ondersteund wordt.” Ze is van mening dat een generatie zich dan veel relaxter
kan ontwikkelen, zonder allerlei psychische klachten.
Twitter mee over dit onderwerp:
#Leenstelsel
“Ga ook op mbo-scholen betere voorlichting geven zodat studenten weten tegen welke voorwaarden ze lenen.”
Advies van Tea Jonkman (DUO) voor elke student:
Wij hebben op onze website een paar rekenmodules staan. Bekijk wat je collegegeld kost, wat het kost als je op kamers gaat en de hoogte van je verzekering. Op deze manier krijg je inzicht hoeveel je lenen kan en hoeveel je aan je ouders wil vragen.
